Corona-app: werknemer beschermen

19/08/2020

Werknemers moeten bij een eventueel gebruik van de corona-app (Coronamelder) kunnen rekenen op absolute bescherming. Ze mogen niet worden gedwongen de app te gaan gebruiken en het gebruik mag op geen enkele manier tot stigmatisering leiden op de werkvloer. In het uiterste geval ligt discriminatie op de loer. Daarvoor waarschuwt Catelijne Muller, aan de VCP verbonden als adviseur kunstmatige intelligentie en Europese Aangelegenheden.

 

Vrijwillig gebruik

“Werknemers moeten zich voor alles vrij kunnen voelen in de keuze om de Coronamelder wel of niet te gebruiken ”, zegt Muller. “Maar wie garandeert dat? Deze vrijheid kan in het geding komen als werkgevers van mening zijn dat hun werknemers de app wel of juist niet moeten gebruiken.” Muller is tegen een verplicht gebruik van de app, omdat dat zou betekenen dat iedereen alleen nog maar met een geschikte mobiele telefoon over straat mag. “Dat is niet te controleren. Maar ook vrijwillig gebruik zal onder bepaalde omstandigheden feitelijk niet vrijwillig zijn. Wanneer de Apps worden ingezet om bijvoorbeeld toegang te verschaffen tot bepaalde plaatsen of als controle-instrument voor handhaving, is er geen sprake van echte vrijwilligheid. Dus ook daar moeten we van wegblijven. De Minister wil dit weliswaar bij wet vastleggen, maar hoe is dat te controleren?”

 

Aan de haal

Zelfs als anonimiteit is gewaarborgd, dringt de technologie nog steeds ons privéleven en onze psychologische en morele integriteit binnen. Het enkel garanderen van anonimiteit is onvoldoende om ook de (brede) privacy te garanderen. Het risico bestaat bovendien dat de verzamelde anonieme data (nu of in de toekomst) niet alleen gebruikt zullen worden ter ondersteuning van bron- en contactonderzoek, maar ook om groepen mensen te profileren, categoriseren en scoren voor verschillende doeleinden. “In het uiterste geval zou dit een opmaat kunnen zijn naar het gebruik van dit soort data voor aanname of ontslag. Zo ver mag het nooit komen.”

 

Gedrag

Muller is een van de opstellers van een brief die zestig wetenschappers eerder dit jaar opstelden, toen de eerste berichten over de corona-app naar buiten kwamen. De wetenschappers waarschuwen ervoor dat de app averechts kan werken als mensen hun gedrag gaan aanpassen. “Dat gaat ten koste van de effectiviteit en daarmee ook het vertrouwen in de app.” De VCP onderschrijft de strekking van de brief, die verder stelt dat de overheid er niet vanuit moet gaat dat technologie wel even een oplossing zal bieden.

 

Corona-appwet

Deze week werd bekend dat het ministerie van VWS met een corona-app is gaan proefdraaien. Naar aanleiding daarvan trok de Autoriteit Persoonsgegevens andermaal aan de bel, uit zorg over mogelijk gebrek aan privacy. Volgens Muller is het gebruik van de app nog steeds niet goed geregeld. “Fundamentele vragen over nut, noodzaak en effectiviteit zijn nog steeds niet beantwoord. Hoe lang wordt de app ingezet? Hoe worden de effecten gemonitord? Welke minder invasieve oplossingen voor contactonderzoek en gezondheidsmonitoring zijn er onderzocht? Wanneer en hoe wordt de app weer ‘ontmanteld’? Allemaal vragen die allang beantwoord hadden moeten zijn en niet pas achteraf.”

 

Omgekeerde volgorde

Er is een wet in de maak die juridische legitimiteit van de Coronamelder zou moeten regelen, maar het concept is nog niet openbaar. Ondertussen staat de app al wel in de app stores, en wil het Ministerie het gebruik ervan alvast breeduit gaan promoten. “Dat is natuurlijk de omgekeerde volgorde” vindt Muller. “Zo zou het niet moeten gaan. Je moet eerst de juridische legitimatie onderzoeken, voordat je een dergelijk invasief instrument inzet”.

 

Bron: VCP