VCP en HZC: Afwachtende politiek loopt vast in alle crises

Voor miljoenen Nederlanders dreigt het leven onbetaalbaar te worden. De Vakcentrale voor Professionals (VCP) ervaart toenemende onvrede en onrust, ook onder de middeninkomens. De VCP doet daarom een klemmende oproep aan de politiek om in deze tijden van crises leiderschap en daadkracht te tonen, met nadrukkelijker oog voor de middengroepen. Voor veel van hen begint de rek eruit te raken. Wil er voor deze groepen perspectief blijven, dan moet het roer om in Den Haag. Dat zegt de VCP vandaag in een reactie op de Troonrede.

Crises stapelen zich op

Energiecrisis, stikstofcrisis, woningcrisis, asielcrisis, zorgcrisis, inkomenscrisis, gebrek aan uitgavenonzekerheid, onderwijscrisis, doorgeschoten flexibilisering en enorme arbeidsmarkttekorten. De lijst houdt niet op en er lijken alleen maar meer problemen bij te komen. Volgens de VCP lijkt bij de politiek nog niet goed te landen hoe groot de problemen ook voor de middeninkomens zijn. “Wij waarschuwen al jaren over de hoge lasten en het gebrek aan uitgavenzekerheid”, zegt VCP-voorzitter Nic van Holstein. “De ene crisis is nog niet voorbij of de volgende dient zich aan: energiekosten, woning- en huurkosten, de zorg, gebrek aan uitgavenzekerheid en doorgeschoten flexibilisering. De crises versterken elkaar. De energieprijzen zijn zo hoog dat de energierekening vrijwel alle werknemers in een crisissituatie brengt. Dan moet de politiek toch ook inzien dat we op verkeerde weg zijn. Wij zullen de plannen komende tijd bestuderen op de effecten waarbij samenwerking uiteraard belangrijk is maar doorpakken wellicht nog meer.”

Lasten omlaag, lonen omhoog

De VCP wijst erop dat de lasten op arbeid buitenproportioneel hoog zijn in Nederland, en dat terwijl de economie er niet slecht voor staat. “Nederland wordt niet collectief armer: het BBP stijgt fors, de winsten zijn hoog en de overheidsfinanciën staan er goed voor”, zegt Van Holstein. De rekening wordt betaald door werknemers. De politiek kiest er telkens voor om huishoudens, en specifiek middeninkomens, met deze hoge lasten op te zadelen. Het is ook de overheid die kan helpen werken weer lonend te maken en meer zekerheid te bieden voor de uitgaven van huishoudens.

Inflatie

Volgens de VCP moeten de lonen zeker de inflatie volgen. De oproep vanuit het kabinet aan werkgevers om de lonen verhogen is welkom, maar klinkt ook gratuit als tegelijkertijd vanuit de overheid weinig gedaan wordt. De overheid moet dan ook kijken naar de eigen rol als werkgever. “De politiek lijkt vooral uitvluchten te zoeken om niet te hoeven leveren. De overheidsfinanciën profiteren in die zin enorm van de huidige situatie. Als gevolg van de inflatie verdwijnt de staatsschuld als sneeuw voor de zon en de reële rente is diep negatief. De overheid en energiebedrijven maken bovendien winsten op energieproductie. Als huishoudens ondertussen door alle ondergrenzen zakken, is dat onacceptabel. Ingrepen in de energieprijzen zijn onvermijdelijk. Het plan dat nu is aangekondigd gaan we bekijken”, zegt VCP-voorzitter Van Holstein. "Veel gezinnen, ook met middeninkomens, komen door de enorme prijsstijgingen in de knel. Het is goed dat het kabinet forse inspanningen doet om deze noden te verlichten", zo stelt HZC-directeur Chris van Veldhuizen. "Of deze inspanningen voldoende zijn en ook verlichting brengen voor de middeninkomens kunnen we pas beoordelen als de plannen in detail bekend zijn."

De maatschappij moet hersteld worden

Daarnaast is het nodig om te investeren in structurele versterking van ons onderwijs, onze veiligheid, de arbeidsmarkt en onze zorg. Vele sectoren lijken onder druk te staan, er is sprake van gebrek aan personeel, te hoge administratieve lasten, te weinig financiering, te weinig innovatie. Het onderwijsgaat achteruit, de veiligheid lijkt niet gegarandeerd, een woning is niet te vinden, de stikstofcrisis versterkt andere crises en de energieafhankelijkheid levert grote issues op en de zorgkwaliteit is niet meer te garanderen. Het zijn geen separate crises; ze versterken elkaar of volgen elkaar op. Er kan dus niet gescheiden opgetreden worden door aan knoppen te draaien, er is fundamentele reflectie nodig en een integrale aanpak.

"Interessant in de troonrede is de uitspraak over het keuzemoment voor het vervolgonderwijs", aldus Van Veldhuizen. "Eerder gaf minister Wiersma aan dat het voor veel jongeren goed is als zij de keuze voor het vervolgonderwijs uit kunnen stellen. Veel van onze leden hebben geworsteld met het theoretische basisonderwijs en konden niet wachten tot ze de overstap konden maken naar meer praktijkgericht vervolgonderwijs. Nu wordt gesproken over meer doorstromingsmogelijkheden, zodat leerlingen op een eigen moment de stap kunnen zetten naar het best passende niveau. Betekent dat, dat leerlingen, die baat hebben bij meer praktijkgericht onderwijs, ook eerder kunnen overstappen? " besluit de HZC-directeur.

Van Veldhuizen toont zich teleurgesteld over de uitspraken over terugdringen van de stikstofuitstoot. "Voor boeren ontbreekt het perspectief doordat een stapeling van stalsystemen, stikstof- en klimaatregelen, nieuw waterbeleid volstrekt onduidelijk maken met welke investeringen een duurzame toekomst verzekerd kan worden. Dus blijven investeringen en de noodzakelijke innovatie voor een duurzame landbouw uit. In plaats van het geven van de noodzakelijke duidelijkheid," vervolgt hij met stijgende verbazing in zijn stem, "stelt het kabinet nu dat er voldoende tijd genomen moet worden voor de precieze uitwerking. Het komende jaar wil het met alle partijen verder werken aan gezamenlijke oplossingen. Dus nog geen duidelijkheid voor boeren! Maar ook voor onze achterban in de wegen- en woningbouw niet: als de eerste stappen in de landbouw door het uitblijven van duidelijkheid nog niet worden gezet, ontstaat er ook geen stikstofruimte voor investeringen in de bouw." Van Veldhuizen besluit: "En dat terwijl al anderhalf jaar geleden Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, LTO Nederland, VNO-NCW, MKB-Nederland en Bouwend Nederland een gezamenlijk voorstel gedaan hebben hoe dat aan te pakken. Nu laten we nòg een jaar extra verloren gaan."

Professionals

De VCP pleit verder voor meer flexibiliteit in de uitvoering om maatwerk mogelijk te maken, met meer vertrouwen in de professional en de burger. De VCP verzoekt met klem om maatregelen die de werkdruk van professionals verlichten. Vermindering van administratieve lasten en het aantrekkelijker maken van de verschillende beroepen zijn een mooi begin. Verder dringt de VCP aan op structurele investeringen die de werkdruk verlichten. De publiek gefinancierde sectoren, zoals de zorg, veiligheid en het onderwijs, voeren al jaren de burn-out lijsten aan. De gevolgen zijn niet alleen voor de professionals in deze sectoren, maar ook voor toekomstige professionals, vestigingsklimaat en de gehele economie.

Bron: VCP en HZC