Formatie laat faillissement van poldermodel zien

De zoektocht naar coalities voor de formatie van een nieuwe regering is weer gestart. Maar zolang polderen beperkt blijft tot zo min mogelijk inleveren op eigen standpunten voor het sluiten van compromissen, komen partijen nooit tot echte samenwerking om in co-creatie oplossingen voor grote problemen te vinden.

In verkiezingstijd profileren politieke partijen zich naar de kiezers vooral met thema’s, problemen en standpunten. Vooral hoe zij zich positief onderscheiden van andere partijen en deze daarin achterblijven of falen. Het gaat te weinig over de inhoud, over hoe partijen kunnen samenwerken om mogelijke oplossingen voor de grote vraagstukken van de hedendaagse economie en maatschappij – woningtekort, stikstofdossier, verduurzaming, onderhoudsopgave infrastructuur, arbeidsmigratie – te ontwikkelen.

Na verkiezingstijd moeten de gevormde coalities hun programma’s uitvoeren, maar al jarenlang excelleren wisselende regeringen niet bepaald in succesvolle interventies en maatregelen. Elke partij roept het hardst dat het vooral aan gebrek aan medewerking van de andere partij(en) ligt. We moeten niet opkijken als een toename van polarisatie zich steeds nadrukkelijker (ongewenst) in de samenleving manifesteert.

In een interview in HZC Vakblad vorig jaar stelde SER-voorzitter Kim Putters dat de politiek – zeker voor de langer lopende grote transitievraagstukken – ook zélf met een langetermijnagenda zou moeten werken: “…in een doorlopend regeerakkoord en zeker ook met een doorlopende Tweede Kameragenda. In plaats van het soms hijgerige, iedere dag weer anders gaande heen-en-weer-debat, ideeën droppen en vragen stellen met daaropvolgende verschillende losse ad-hoc-adviesaanvragen aan de SER.”

Politieke partijen zouden verrassend veel kunnen leren van in praktijkgericht onderzoek opgedane ervaringen met de methode van Design Thinking, een door met name Stanford University ontwikkelde methode voor actiegericht probleemoplossend ontwerpen. Deze methode gaat uit van een open houding, vertrouwen en gezamenlijke wil om via een uitgestippeld ontwerptraject tot een oplossing van het probleem te komen. En daarvoor te starten met het invoelen van het probleem, de context, onderliggende invloedfactoren en de vaak uiteenlopende, eigen uitdagingen van betrokken stakeholders. Vooral deze wil om gezamenlijk te verdiepen levert de noodzakelijke inzichten om daarna in co-creatie samen tot mogelijke oplossingen en haalbare keuzes te komen. En deze daadwerkelijk realistisch haalbaar te implementeren en effecten te meten.

Geen focus op het polariserend ventileren van eigen standpunten, maar samen praten over inhoud en werken aan oplossingen. Geen kortetermijnscoren, maar langetermijnbeleid gericht op duidelijkheid en vertrouwen.

Door: Chris van Veldhuizen, directeur van Vakvereniging HZC