Miljoenennota: weinig voornemens, enkele lichtpuntjes, veel zorgen

HZC wil snel nieuw kabinet dat knopen doorhakt

“De VCP roept op tot een gezamenlijke aanpak om de toekomstige werkgelegenheid en welvaart te behouden. Weerbare middengroepen hebben uitgavenzekerheid nodig,” aldus VCP-voorzitter Nic van Holstein. Namens HZC sluit Chris van Veldhuizen daar op aan: “Gegarandeerde bestaanszekerheid, een goed werkende arbeidsmarkt en oplossingen voor knelpunten in de infrastructuur hebben prioriteit voor de nabije toekomst.”

Vorig jaar zei HZC hartstochtelijk ja tegen de voornemens van het nieuwe kabinet op deze punten. Wel gaf HZC aan kritisch te zijn over de vraag of deze voornemens ook daadwerkelijk gerealiseerd konden worden. “Nu zien we dat daar geen sprake van is. Er zijn enkele lichtpuntjes, maar die worden overschaduwd door veel zorgen,” constateert de HZC-directeur. In het onderstaande lopen we na wat er van de voornemens van vorig jaar terechtgekomen is, wat er nog in het vat zit en de zorgen die overblijven.

Bestaanszekerheid

Voor 2026 is opnieuw een lichte stijging van de koopkracht voorzien. Tegelijkertijd blijven middeninkomens worstelen met stijgende vaste lasten en steeds minder grip op de uitgaven. En juist bij die middeninkomens blijkt ook dat bij een inkomensstijging er netto nauwelijks iets overblijft door belastingen en toeslagen (de zogeheten hoge marginale druk).

Een lichtpuntje is dat over de hele linie de gemiddelde lastendruk omlaag gegaan is, ook voor de middeninkomens. Maar de marginale druk blijft hoog, waarmee van inkomensstijgingen voor middeninkomens nog steeds nauwelijks iets overblijft. Dat werkt dus nog steeds verstorend op arbeidsdeelname en ontmoedigt meer uren werken.

De verlaging van de gemiddelde lastendruk komt door de verhoging van allerlei toeslagen, terwijl de beloofde hervormingsagenda mensen daar juist minder afhankelijk van zou moeten maken. Voor de korte termijn is de koopkrachtstijging prima, maar een nieuw kabinet moet wel snel werk gaan maken van die hervormingsagenda.       

Arbeidsmarkt

Op dit terrein heeft het kabinet het afgelopen jaar een aantal flinke stappen gezet. Er is overeenstemming over een verbeterde, structurele regeling voor de RVU. Die zwaarwerkregeling maakt het in veel sectoren mogelijk dat werknemers eerder kunnen stoppen met werken. En er zijn wetten aangenomen, die het mogelijk maken om verdienmodellen met arbeidsmigratie, uitbuiting en misbruik van constructies tegen te gaan.

Zorgelijk blijven de voorgenomen bezuinigingen op de WW, onderwijs en innovatie. HZC is faliekant tegen de verkorting van de WW van twee jaar naar anderhalf jaar. En er blijft nog best een hoop te doen voor een nieuw kabinet, bijvoorbeeld het realiseren van een gebalanceerd ZZP-beleid.

Stikstofruimte en infrastructuur

De voorgenomen versnelling van uitvoering van infrastructuur- en woningbouwprojecten is nog niet tot stand gekomen. Geld en regels zijn op dat vlak de belangrijkste knelpunten. Bij deze begroting heeft het kabinet extra geld voor stikstofbeleid (€ 2,6 miljard) en defensie (€ 3,4 miljard) beschikbaar gesteld. Dat geld voor defensie zal ook deels ingezet kunnen worden voor de wegenbouw. Ook dit is dus een lichtpuntje.

Maar in totaal is er nu voor stikstofbeleid € 5,6 miljard beschikbaar. Het vorige kabinet had daar meer dan € 20 miljard voor gereserveerd. Het is dus zeer de vraag of dit voldoende is om de infrastructuur weer van het slot te krijgen.

“Door de grote meningsverschillen binnen het kabinet over bijna alles wat van belang is, is er van de beloftes van vorig jaar tot dusverre maar weinig daadwerkelijk gebeurd,” aldus Chris van Veldhuizen. “Met een demissionair kabinet wordt dat er niet beter op. Voor de toekomst van Nederland is het van groot belang, dat na de verkiezingen snel een nieuw kabinet komt. Een kabinet, waarvan de Nederlandse bevolking mag verwachten, dat het knopen doorhakt. Zodat het land eindelijk weer in beweging komt!”